De jaren zestig
Op zijn veertigste besluit Henk Huisman (1924 – 2004), oprichter van Twellegea, te stoppen met de Grote Vaart. Vanuit het Drentse Smilde, de woonplek van zijn gezin, onderzoekt hij nieuwe mogelijkheden. Zijn ondernemingsgeest krijgt als eerste gestalte in Sneek. Met zijn zwager neemt hij een bekend botenbouwbedrijf over. Jachtverhuur Huisman en Wams heeft een vliegende start. Als na een jaar de oude melkfabriek in Uitwellingerga te koop staat, worden zij de nieuwe eigenaar. De naam wordt Twellegea; het Friese woord voor Uitwellingerga. Een huurvloot van ca. 65 schepen – meest BM’ers – ligt klaar voor dit watersportcentrum in ruime zin.
Het tij zit mee, kajuitzeiljachten en motorkruisers komen er bij. Dan teistert een zware brand het bedrijf, maar ze komen de tegenslag te boven. Vanaf 1968 zet Henk Huisman het bedrijf alleen op eigen naam voort. De ontwikkelingen gaan razendsnel. Twellegea is hotel, café en restaurant. En er worden zeewaardige jachten aangeschaft. Dutchman, Scotchman, Irishman en Norseman – naar ontwerp van De Vries Lentsch – komen zonder, maar al gauw ook mét schipper in de verhuur. Dit laatste om opstappers ervaring te geven en het echte zeezeilen te leren. Twellegea weet de klanten te binden. Een voorbeeld is de jaarlijkse reünie die vanaf 1970 op het eerste weekend van november plaatsvindt. Bestemd voor iedereen die aan activiteiten deelneemt. Al na enkele jaren groeit het bezoekersaantal uit tot 200 à 300. Er wordt gezeild, ervaring uitgewisseld maar vooral gefeest.
The Great Escape Round the World
Eind 1973 wordt The Great Escape gebouwd. En als bekend wordt dat september 1975 in London de Financial Times Clipper Race Round the World van start gaat, schrijft Twellegea in. Als je stormen als met de Norseman in april 1973 kan doorstaan, aldus Henk, dan ook deze monsterrace. Twellegea komt in de schijnwerpers. The Great Escape zal als eerste Nederlandse zeilschip rond de wereld zeilen van London naar Sydney en weer terug. Vaste Twel-zeilers gaan mee of vormen het thuisfront. En op 21 augustus 1975 worden Henk Huisman en Dirk Nauta, schipper op respectievelijk heen- en terugreis, en hun crew uitgezwaaid. Ze maken het waar: in 102 dagen non-stop naar Sydney en in 97 dagen terug. Voor de familie van de 13 bemanningsleden, sponsors en zeilvrienden verschijnt tijdens de race het magazine ESCAPADES. En gezamenlijke reizen gaan naar Sydney en de finish in Dover. Daar verwelkomen wel honderd supporters schipper en bemanning van The Great Escape. Het schip wordt tijdens de eerstvolgende Sneekweek gekozen tot Schip van het jaar. De onderlinge band die ondertussen bij Twellegea-betrokkenen is ontstaan, maakt het verlangen naar een vaste club levend.
Club Zeezeilers Twellegea van start
De reünie die na de geslaagde race het zeilseizoen afsluit krijgt een bijzonder karakter. De belangstelling voor het oprichten van een zeezeilersclub wordt gepeild. Ruim dertig aanwezigen reageren direct enthousiast. De namenlijst verschijnt in het oprichtingsnummer van ESCAPADES. Het toekomstig clubblad maakt meteen een nieuwe start: 1e jaargang, nr. 1. Op de ledenlijst van 2001 vinden we vijf namen terug uit dit eerste uur: Willem Tuinstra, Gerard Weldring, Greet Hettinga, Piet Oosterhoff en natuurlijk Henk Huisman. Voorwaarden voor het welslagen van de club worden opgesomd: een eigen home, jaarlijkse activiteiten: highlights, onderlinge hulpverlening, maar vooral een ontmoetingspunt voor wie van zeezeilen houdt. Een club op moderne leest geschoeid met stuurlieden in plaats van voorzitter en secretaris en met schippers en opstappers en met plek voor vrouwen en kinderen.
Tijdens de Nieuwjaarsreceptie 15-1-1977 vindt de oprichting plaats van de Club Zeezeilers Twellegea kortweg CZT. Het driemanschap dat de voorbereidingen trof – Leffert Roelevink, Ton de Reus en Kees van de Berg – wordt gevraagd en zegt toe in ieder geval een jaar op te treden als stuurlieden. Marijke Post, al vanaf oktober 1972 degene die het reilen en zeilen op Twellegea coördineert, blijft de motor achter ESCAPADES. En al gauw wordt de Blauwe Kamer van het watersportcentrum het domein van de CZT. Het eerste seizoen start met tachtig leden. Meteen goed voor een schippers- en opstapperspool en voor het aanstellen van buitenlandse contactpersonen: voor België (Armand Coenen), Engeland (Carolien Barton) en Duitsland (Heinz Jülichers).
De Highlights
Het eerste grote evenement wordt een Paasweekend: wedstrijd en speurtocht met BM’ers op het Sneekermeer, met natje, droogje, muziek, dans en twee nachtjes slapen op Twel of Roland. En dat alles voor Hfl. 80,- per persoon. Terzelfdertijd komen Engelandtochten in het vizier. Vlakbij Twellegea wordt een aquaduct gebouwd waardoor het watersportcentrum verzakt. Huisman eist en krijgt een schadevergoeding. Voor dat geld koopt hij in de herfst van 1976 Foxboro Hall bij Woodbridge. Foxboro Hall is een prachtig landgoed met 15 ha. parkland. De CZT wordt uitgenodigd voor de opening op 23-4-1977. De Norseman en The Great Escape brengen de deelnemers naar de overkant. Het is een groot feest met polonaise in en om het hele gebouw en lied: Zak ’s effe door… da’s goed voor de poen. Een jaar later onderzoekt de CZT de mogelijkheid om van de Engelandtocht een jaarlijkse traditie te maken. Het lukt en begin september 1978 vertrekken negen schepen voor de eerste tocht. De wind is spelbreker maar wordt met de AHA-koers (Achter Huisman Aan) getrotseerd.
Het Noordzeeweekend 1 (in april 1978) heeft dan al geschiedenis geschreven. Zes van de veertien deelnemende schepen zijn gehuurd van de Twellegea-vloot. Aanwezig zijn de Dutchman, Varensman en De Hoop: een Topzeilschoener met als vaste schipper Aart Passer. Op de lijst van privé-schepen staan onder meer Tineke, Sandra, Ducaat, Orca, Orion en Veenker. Drie wedstrijdraces worden volgens de unieke CZT-methode gezeild: geen klasse-indeling of puntensysteem maar als schipper en bemanning in goede harmonie de zeezeilerij beoefenen. Uit het schip halen wat er in zit en al doende leren. Wie de wisselbeker wint wordt bepaald – en nog altijd- via een alleen bij de jury bekende formule. Vanwege het grote succes krijgt het voorjaarsweekend een vervolg in de herfst. En om de kleine bootbezitters een kans te geven mee te doen is er eens per jaar een weekend IJsselmeer.
Twellegea naar Amsterdam en CZT officieel
Zeezeilen heeft de wind mee. Bij Tall Ships Races, bij Operation Sail in New York en Boston, bij London Boatshow en Dinghy Team Regatta’s in Larchmont zijn Twellegea en CZT van de partij. Huisman zoekt een haven bij de zee. Zijn keus valt op Nieuwendam in Amsterdam Noord. Vanaf maart 1981 is Watersport Twellegea er officieel gevestigd. Ondertussen is de CZT in ledental de 300 gepasseerd. In de Escapade-rubriek Vanuit het Stuurhuis wordt gemeld dat het tijd wordt de club een officieel gezicht te geven. Tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst op 17 januari 1981 – de laatste in Friesland – worden de Statuten van de Vereniging Club Zeezeilers Twellegea vastgesteld. De nieuw benoemde voorzitter Leffert Roelevink en secretaris Dirk Wolters worden gemachtigd deze in een notariële akte te doen opnemen. Dat geschiedt op 22 april 1981. De vereniging heeft haar zetel in Amsterdam. Noordzeerace 7 (voorjaar 1981) is de eerste die start in Enkhuizen met Wim Tuinstra, nu officieel in functie als cruise director.
Het eerste Lustrum en daarna..
Wat een happening! 29 (zeil)boten met ca. 125 CZT’ers verzamelen zich vrijdagavond 15 mei 1982 in de haven van Twellegea. Van daaruit gaat het zaterdag, voorzien van vreemdsoortige opdrachten, naar Enkhuizen. Die brengen ’s avonds in Bar du Passage heel wat andere dan zeilerskwaliteiten boven water. Er zijn liederen gemaakt, corsages en oorkonden. De bemanning van de Apollo sjouwt een versierde vlaggemast naar binnen en die van The Great Escape zet als wilde katten de band New Orleans Wild Cats in het zonnetje. De jury deelt achten en tienen uit. Die punten tellen mee voor twee bij de einduitslag als zondag elk vleugje wind ontbreekt om zeilend en strijdend Stavoren te bereiken.
In de jaren die volgen, is een evenement met 29 schepen niet meer voorgekomen. Maar activiteiten van het eerste uur hebben in het CZT-bestaan een vaste plek gekregen. In het jaar 2000 werden de 32e Engelandreis en het 44e en 45e Noordzeeweekend georganiseerd. Het zal echte zeilers een zorg zijn dat Engeland niet altijd wordt gehaald. Dat de Noordzee soms wordt ingeruild voor Wadden of IJsselmeer. En dat de motor nogal eens het zeilen vervangt. Want zijn het niet weer en wind die de koers moeten bepalen?
De CZT maakt zich op voor haar zilveren jubileum. Leden komen en gaan, volgen navigatie-, opstappers- en (co)schipperscursussen; zeggen hoe het beter kan; hoe je de kosten moet verdelen tussen wie de boot bezit en opstapt; leren hoe je zeilen veiliger maakt. Watersport Twellegea, Amsterdam, gaat in 1997 over in andere handen. En Henk Huisman stuurt en schippert niet meer. Maar nog altijd, tot op de dag van vandaag zeilen stuurlieden – informeel en officieel – de Club Zeezeilers Twellegea tussen de klippen door. Hulde aan hen allen.
Deze samenvatting van de geschiedenis van de CZT is gemaakt door Greet Hettinga.